Protokół V posiedzenie Zespołu ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS (Zespół HIV/AIDS) na terenie województwa pomorskiego na lata 2022-2026

Termin posiedzenia : 20 września 2023r.

Spotkanie odbyło się w Gdańsku, w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, przy udziale 15 z 21 członków Zespołu. Z uwagi na miejsce spotkania tj. sala konferencyjna w Departamencie Zdrowia, Członków oraz Przewodniczącego Zespołu ds. HIV/AIDS powitał serdecznie Pan Tadeusz Jędrzejczyk Dyrektor Departamentu Zdrowia życząc owocnych obrad.

Dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz – konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych oraz przewodniczący Zespołu ds. HIV/AIDS, również powitał zgromadzonych członków Zespołu ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na terenie województwa pomorskiego na lata 2022-2026 i jednocześnie poprosił każdego z członków o podsumowanie kwartalne.

Pani Agnieszka Golińska Dyrektor Ośrodka Readaptacji  Stowarzyszenia Solidarni “PLUS”
EKO “Szkoła Życia” w Wandzinie przypomniała Konferencję szkoleniową pn. „Nowe trendy w leczeniu uzależnień i zapobieganiu HI/AIDS” która odbyła się w Wandzinie w dniu 15 czerwca z okazji 30-lecia działalności Ośrodka Readaptacji Stowarzyszenia Solidarni  „PLUS EKO  „Szkoły Życia” w Wandzinie. Podczas konferencji przedstawiona została aktualna diagnoza sytuacji osób uzależnionych, żyjących z HIV/AIDS w Polsce oraz szereg opartych na niej rekomendacji narzędzi pomocowych, oferowanych przez instytucje publiczne i organizacje pozarządowe.

Ośrodek Readaptacji EKO „Szkoła Życia” w Wandzinie jest największym i jednym z nielicznych w Polsce ośrodkiem stacjonarnym, który zajmuje się szeroko rozumianą problematyką osób żyjących z wirusem HIV i chorych na AIDS, uzależnionych, niepełnosprawnych, bezdomnych wymagających opieki terapeutycznej, psychologicznej i geriatrycznej, realizując wiele innowacyjnych programów zdrowotnych i społecznych, wyróżnianych i rekomendowanych w Polsce i zagranicą. Na konferencji nie zabrakło Członków Zespołu.

Przedstawicielka Ośrodka Odwykowego w Wandzinie poruszyła również kwestię zniesienia w stosunku do osób żyjących z HIV powszechnie stosowanej skali Barthel, która miała służyć ocenie sprawności i samodzielności pacjentów w ramach kwalifikacji do przyjęcia pacjenta do ośrodka. Potwierdziła, iż Ministerstwo Zdrowia zmieniło przepisy dotyczące kierowania do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych. Zrezygnowano ze stosowania skali Barthel przy kwalifikacji pacjentów chorych na AIDS. Była to odpowiedź na postulaty przedstawicieli podmiotów świadczących opiekę długoterminową nad pacjentami chorymi na AIDS. 12 kwietnia projekt rozporządzenia nowelizujący przepisy skierowano do komisji prawniczej Rządowego Centrum Legislacji. Jak podano w uzasadnieniu, uznano za zasadną rezygnację ze stosowania skali Barthel przy kwalifikacji pacjentów chorych na AIDS do przyjęcia do zakładu opiekuńczo-leczniczego albo do zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego.
Skala Barthel ocenia zdolność pacjenta do wykonywania codziennych czynności. Wynik 40 lub mniej punktów w skali Barthel stanowi kryterium kwalifikacyjne do objęcia świadczeniami, a wynik powyżej 40 punktów stosowany jest jako podstawa do wypisania z zakładu opiekuńczego.

 

Następnie Pan Adam Hęćko Prezes Fundacji Pomorski Dom Nadziei omówił realizację letniego turnusu terapeutyczno-rehabilitacyjnego dla osób seropozytywnych i ich bliskich. Fundacja Pomorski Dom Nadziei realizuje projekt nieprzerwanie od 2005 roku i zakłada organizację turnusu dla zakażonych HIV mieszkańców województwa pomorskiego i ich bliskich. Tegoroczny turnus został dofinansowany przez Samorząd Województwa Pomorskiego.

Poinformował, iż od kwietnia br. funkcjonuje 3 punkt konsultacyjno-diagnostyczny, w którym jest możliwość zrobienia testu w kierunku HIV,HCV i kiły. Punkt mieści się w Sopocie. Badania w punkcie są anonimowe i bezpłatne. Obecnie padły rekordy wykrywalności HIV – w 2022 roku były aż 54 przypadki.

Pan Adam przypomniał i zaprosił na obchody Światowego Dnia Walki z AIDS obchodzonym 1 grudnia organizowanego przez Miasto Sopot od 2004 r. Wydarzenie odbędzie się na placu przed kościołem św. Jerzego podczas którego zapłonie czerwona kokarda ułożona ze zniczy. Obecność kokardki w sferze publicznej przypomina, że osoby żyjące z HIV są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa. Osoby te powinny mieć możliwość życia i pracy w swoim środowisku, pamiętając równocześnie o obowiązku ochrony innych przed zakażeniem.

Wspomniał także iż w dniach 29 -30 listopada została zaplanowana konferencja poświęcona tematyce HIV i AIDS. Konferencja jest największym forum dyskusyjnym poświęconym zagadnieniom HIV i AIDS pod kątem medyczno-społecznym.

Następnie został poruszony został temat profilaktyki w szkołach dla młodzieży licealnej. Jest kolejka szkół średnich do uczestnictwa w warsztatach dotyczących profilaktyki i uświadamiania w temacie HIV/AIDS. Problematyka tematu polega na małej ilości zajęć uświadamiających w szkole i na których godzinach byłaby możliwość przeprowadzenia warsztatów.

Kolejno wystąpił Pan Zbigniew Zawadzki z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno –Epidemiologicznej, poinformował członków zespołu, iż kontaktował się z Krajowym Centrum HIV i AIDS w celu zamieszczenia na stronie KC informacji o Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej – to ułatwiłoby w dotarciu  do profesjonalnej informacji czy znalezieniu pomocy.

 

 

Przedstawicielka Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego pani dr Aneta Bardon – Błaszkowska, która przedstawiła statystyki dotyczące zachorowań na AIDS:

Teraz—być może—będziemy się musieli zmierzyć z wyjątkowym rokiem, jeżeli chodzi o choroby weneryczne. W pierwszym półroczu zachorowało na kiłę tyle osób, co w latach ubiegłych przez cały rok.

Widoczny w Europie trwający od kilku lat trend wzrostowy związany z przypadkami chorób wenerycznych, dotyczy także Polski. Ogromna rzesza przybyłych do nas uchodźców z Ukrainy, gdzie profilaktyka chorób wenerycznych jest na niższym poziomie, jedynie w części może tłumaczyć najnowsze dane z naszego kraju.

– Kiła jest głównie zakażeniem współistniejącym z HIV. Większość przypadków w kraju dotyczy młodych mężczyzn o orientacji homoseksualnej. Przypadki zakażeń u kobiet występują zdecydowanie rzadziej, a ich obecny wzrost ma związek z napływem uchodźców – mówiła konsultant.

 

Obecny rok jest rekordowy pod względem zachorowań – do września bieżącego roku mamy 13 przypadków. W poprzednim roku było 12 zachorowań na cały rok.

 

Następny temat posiedzenia omówiony przez Przewodniczącego Zespołu dotyczył jednego przypadku zachorowania na skrajnie ciężką postać małpiej ospy w Gdańsku. Pierwszy przypadek małpiej ospy odnotowano w Polsce 10 czerwca 2022 r. Małpia ospa została odkryta w 1958 roku, gdy u małp wykorzystywanych do badań stwierdzono chorobę podobną do ospy wietrznej. Pierwszy raz u człowieka zdiagnozowano ją w 1970 roku w Republice Demokratycznej Konga. Obecnie coraz więcej jej przypadków stwierdza się w różnych krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych.

Według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób od początku epidemii ospy małpiej do dnia 8 sierpnia 2022 r. zgłoszono 13 912 potwierdzonych przypadków ospy małpiej (MPX) z 29 krajów UE/EOG:

Hiszpanii (4 942), Niemiec (2 887), Francji (2 423), Niderlandów (959), Portugalii (710), Włoch (545), Belgii (482), Austrii (173), Danii (123), Szwecji (114), Irlandii (97), Polski (76), Norwegii (65), Węgry (48), Grecja (39), Słowenia (38), Luksemburg (34), Malta (30), Czechy (28), Rumunia (28), Finlandia (20), Chorwacja (12), Islandia (11), Estonia (9), Słowacja (8), Bułgaria (4), Łotwa (3), Litwa (3) i Cypr (1).

Światowa Organizacja Zdrowia uznała małpią ospę za globalne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Ospa małpia oraz zakażenia wirusem ospy małpiej zostały objęte przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Następnie Pani Justyna Rozbicka – Stanisławska Dyrektorka w Wojewódzkim Ośrodku Terapii Uzależnień w Gdańsku  poinformowała o nowej lokalizacji ośrodka WOTU w Wejherowie i planach wsparcia pacjentów.

W Smażynie trwają prace nad obudową ośrodka po pożarze z 2022 roku. Ośrodek jest na obecny moment nieczynny.

Pan Profesor zapytał na posiedzeniu czy przybywa pacjentów uzależnionych od narkotyków dożylnych, czy to zjawisko wygasa?

Pacjenci uzależnieni od narkotyków dożylnych nadal trafiają do ośrodka, jednak na szczęście kultura dzielenia się strzykawką staje się zjawiskiem wygasającym. Może to wynikać z większej dostępności do igieł i strzykawek i większej świadomości osób uzależnionych. Społeczeństwo żyje na innym poziomie materialnym i jest w stanie sobie więcej rzeczy zapewnić – odpowiedzieli zgodnie Pan Adam Hęćko, Pani Justyna Rozbicka – Stanisławska.

Pani Justyna Rozbicka – Stanisławska poruszyła również temat coraz młodszych osób trafiających do Wojewódzkiego Szpitala Terapii Uzależnień, którzy kwalifikują się do uczestnictwa w programie lekoterapii.

W dalszej części posiedzenia zabrał głos Adam Lewandowski z Pomorskiego Kuratorium Oświaty. Według przedstawiciela do programu profilaktyki HIV i AIDS  zgłaszają się szkoły średnie, a ogólnie ta profilaktyka ma się dobrze. W szkołach są realizowane konkursy literackie bądź poetyckie na temat profilaktyki, które kończą się przyznaniem szkole certyfikatu.

Do rozmowy o profilaktyce dołączyła przedstawicielka Urząd Miasta Gdańska Pani Małgorzata Wrzesińska. Omówiła jak działają w kwestii profilaktyki i działań oraz o wsparciu akcji „baloniki do nieba” w intencji osób  zmarłych i żyjących z HIV/AIDS.

Pan Przewodniczący Zespołu poinformował o wejściu do zawodu ponad 500 nowych lekarzy przeszkolonych przez zespół Kliniki Chorób Zakaźnych w zakresie profilaktyki  HIV i AIDS na stażu podyplomowym. Głównym celem obok wiedzy merytorycznej jest przekazanie postawy nie stygmatyzowania osób zakażonych.

Przedstawicielka Wojewódzkiego Szpitala w Słupsku pani Paulina Kawalec podsumowała funkcjonowanie Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego na HIV, HCV i kiłę. Poinformowała, iż założony wskaźnik na testowanie jest utrzymany zgodnie z umową o dofinansowanie przez Samorząd Województwa Pomorskiego.

Następnie na temat działań Policji w kwestii profilaktyki i przeciwdziałania zakażeniom HIV wypowiedziała się Pani Barbara Gawłowicz-Witkiewicz przedstawicielka Komendy Wojewódzkiej Policji. Poinformowała iż pracownicy Policji mieli okazję skorzystania ze szkolenia online przeprowadzonego przez dr hab. n. med. Tomasza Smiatacza. Szkolenia miały na celu przybliżenie działań profilaktyczno-edukacyjnych dla służb prewencyjnych. Wzrost świadomości o potencjalnym zagrożeniu i sposobach uchronienia się przed nim. Głównym celem szkolenia było bezpieczeństwo zawodowe policjantów.

Wspomniała o kampanii plakatowej. We współpracy z Departamentem Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego niebawem rozpocznie się kampania informacyjna w formie plakatów pn. „Masz problem? Nie jesteś sam!!!”

Policja zadeklarowała chęć prowadzenia zajęć edukacyjnych w szkołach średnich o profilaktyce HIV i AIDS.

Przedstawiciel Wojewody Pomorskiego Pan Michał Kubicki przedstawił roczne sprawozdanie za 2022 r., opowiadał o wątpliwościach na temat dostępności do programu w szkołach.

Kolejno Pani Agnieszka Golińska ze Stowarzyszenia Solidarni Plus odniosła się do wypowiedzi Pana Michała i problemu braku edukacji i profilaktyki w szkołach w gminach i na wsiach. Dla osób mieszkających poza miastem jest to dalej temat tabu. W miastach jest to znacznie mniejszy problem.

Pan Adam Hęćko włączył się do rozmowy i przedstawił problem młodych ludzi na podstawie prowadzonych szkoleń, warsztatów z młodzieżą potwierdził iż młodzież uważa używki za  egzotykę przez co chęć skorzystania z używek jest większa. Powinny być prowadzone warsztaty dla młodzieży aby przez tematy tabu nie tracić kontroli nad informacjami, jakie docierają do młodzieży.

Pan Profesor również odniósł się twierdząco do zdania przedstawionego przez Pana Adama Hęćko.

• Problemem jest rozmowa na temat drogi zakażenia – uznawanie jej za temat tabu;
• Cała profilaktyka zaczyna się od rozmowy – inaczej jest w przypadku osoby dorosłej, a inaczej w przypadku młodzieży;
• Spoty edukacyjne powinny być dostosowane do konkretnych grup wiekowych.

W kolejnym etapie posiedzenia Przedstawicielka Urzędu Miasta Słupska Pani Beata Pawlicka poinformowała, że to co możliwe w szkołach jest realizowane w miarę dostępnych możliwości. Dodatkowo na stronach Urzędu informują o Światowym Dniu AIDS – 1 grudnia. Poinformowała o przystąpieniu do konkursu „Pozytywnie Otwarci”. Konkurs Pozytywnie Otwarci jest skierowany do organizacji pozarządowych, organów samorządów lokalnych i publicznych placówek ochrony zdrowia. Celem Konkursu jest promowanie wiedzy oraz zachęcenie jak największej liczby osób do podjęcia działań w dwóch ogólnych obszarach:

• Edukacja i aktywizacja w obszarze HIV/AIDS jako przejaw wsparcia dla osób zakażonych HIV i chorych na AIDS.
• Profilaktyka jako podstawowy element zapobiegania zakażeniom HIV wśród ogółu społeczeństwa, a w szczególności wśród osób o zwiększonym poziomie zachowań ryzykownych.

Plan zakłada oferowanie testowania osobom bezdomnym na zakażenie HIV podczas ich liczenia poprzez placówki wsparcia dla osób bezdomnych.

Pani Klaudia Głodowska przedstawicielka Urzędu Miasta Gdyni odniosła się do problemu pomocy społecznej. W terenie pracuje 70% pracowników, którzy nie są przeszkoleni w zakresie ryzyka suicydalnego. Byłaby potrzeba zorganizowania szkoleń dla pracowników. Zaproponowała, iż pomocny byłby film instruktażowy. Następnie poruszono problem narkotyków, które dla wielu młodych ludzi są na pierwszym miejscu, nawet przed ogólnie dostępnym alkoholem.

Zwróciła uwagę na problem związany  z obecną sytuacją na Ukrainie i przebywającymi u nas uchodźcami i w związku z powyższym  zachodzi potrzeba wywieszania informacji o Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych.

Pani Justyna Rozbicka-Stanisławska zabrała głos i odniosła się do tematu niebieskich kart. Aktualnie ich liczba wynosi 800. Problematyką jest porozumiewanie się z Ukraińcami, przez brak odpowiedniej ilości tłumaczy. Wraz z przybyciem uchodźców liczba niebieskich kart się powiększyła. Obecnie jest inna charakterystyka rodziny, ale także inne podejście do pomocy psychologa. Bariera językowa  nadal stanowi duży problem.

Na koniec spotkania Pan Przewodniczący podsumował działania Zespołu oraz poinformował, że po roku starań powstała poradnia profilaktyczno diagnostyczna w Instytucie Medycyny Tropikalnej w szpitalu w Gdyni i podpisano umowę z Krajowym Centrum do spraw HIV i AIDS na leczenie antyretrowirusowe. Jednocześnie przypomniał o zbliżających się wydarzeniach:

1. W dniach 18-21.10.2023r. odbędzie się w Warszawie konferencja EACS;2.
2. Światowy Dzień AIDS – 1 grudnia;

 

Na tym zakończono posiedzenie.