Rośnie liczba przypadków krztuśca. Powstaje program profilaktyczny dla seniorów

W województwie pomorskim w ciągu roku wzrosła liczba przypadków krztuśca z 36 w 2023 r. do 1630 do 30 września 2024 r. To aż 45-krotny wzrost. Najwięcej zachorowań odnotowano w powiecie wejherowskim (229,2), Gdyni (208,6) i Gdańsku (186,6).

Skąd pomysł?

Do tej pory nasze społeczeństwo nie zdawało sobie sprawy z konieczności szczepień i konsekwencji ich braku. Dlatego szczepienia ochronne wśród osób dorosłych w porównaniu z tymi u dzieci nie były promowane. Dotyczy to chorób zakaźnych, szczególnie wśród osób w podeszłym wieku lub cierpiących na choroby przewlekłe. Niestety w ostatnich pięciu latach liczba uchylania się od obowiązkowych szczepień u dzieci prawie dwukrotnie wzrosła (z 48,6 tys. w 2019 r. do 87,3 tys. w 2023 r.). Stąd też pomysł na ograniczenie transmisji zakażeń (tzw. ukryte nosicielstwo) poprzez wprowadzenie programu szczepień dla osób w podeszłym wieku oraz ochronę grup szczególnie narażonych, tzn. osoby 65+ oraz niemowląt, które jeszcze nie mogą zostać zaszczepione. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego po rozmowach z konsultantem wojewódzkim w zakresie chorób zakaźnych oraz wojewódzkim inspektorem sanitarnym tworzy specjalny program profilaktyczny.

– Najważniejszą grupą, o którą chcemy zadbać w naszym programie są seniorzy powyższej 65. roku życia obciążeni chorobą układu oddechowego – mówi wicemarszałek województwa pomorskiego Leszek Bonna.

Kiedy ruszy akcja szczepień?  Na to pytanie trudno odpowiedzieć.

– Procedury są dość długie. Projekt zostanie najpierw przedstawiony do konsultacji. Potem przedstawiamy go w Agencji Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji, która ma dwa miesiące na wydanie opinii. Nasza inicjatywa byłaby prawdopodobnie pierwszym tego typu samorządowym projektem dotyczącym krztuśca – wyjaśnia wicemarszałek Bonna.

Natomiast zastępca dyrektora Departamentu Zdrowia UMWP i lekarz Tadeusz Jędrzejczyk dodaje, że mamy nadzieję na przyspieszenie akcji szczepień przez pracodawców, a także w ramach niepublicznej opieki zdrowotnej.

– Każde szczepienie to dodatkowa ochrona nas wszystkich, a szczególnie grup wrażliwych. Warto przypomnieć, że wśród narażonych na duże ryzyko ciężkiego przebiegu są też noworodki, które jeszcze nie zdążyły osiągnąć wieku pierwszego szczepienia, który przypada w drugim miesiącu życia – tłumaczy Jędrzejczyk.

W projektowanym programie założono, że ze szczepień skorzysta 4680 osób z chorobami układu oddechowego powyżej 65 lat. Szczepienia mają zostać sfinansowane z budżetu województwa pomorskiego.

Czym jest i jak się objawia krztusiec?

Krztusiec inaczej zwany kokluszem jest ostrą, wysoce zakaźną chorobą układu oddechowego. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową i jest bardziej zaraźliwa niż ospa wietrzna. Okres wylęgania wynosi od 5-10 dni, a czasem nawet do trzech tygodni. Co ważne, w pierwszych trzech tygodniach choroby zakaźność wynosi 85 proc. Cyklicznie, co 3-5 lat, występują większe ogniska epidemiczne, z którymi właśnie teraz mamy do czynienia. Charakterystycznym objawem krztuśca jest przewlekły suchy kaszel utrzymujący się nawet do czterech miesięcy, stąd chorobę nazywa się też 100-dniowym kaszlem.

Komu zagraża krztusiec?

Zachorowania są szczególnie niebezpieczne dla niemowląt oraz osób starszych z chorobami przewlekłymi np. układu oddechowego. Seniorzy zdecydowanie gorzej znoszą krztusiec.

– Mogą mieć groźne powikłania jak np. zapalenie płuc czy odmę opłucnową. Inne powikłania to: przepuklina, złamania żeber, krwawienie podtwardówkowe i nietrzymanie moczu – wyjaśnia dr n.med. Krzysztof Bigus, ordynator Centrum Chorób Płuc i Pneumonologii Interwencyjnej z Pododdziałem Rehabilitacji pulmonologicznej w Szpitalu Specjalistycznym w Wejherowie.

Warto dodać, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) każdego roku odnotowuje ok. 40 mln przypadków krztuśca, z czego 400 tys. kończy się śmiercią.

Skąd ten wzrost?

Przede wszystkim rodzice coraz częściej rezygnują ze szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży, które od 1960 r. są w Polsce obowiązkowe. Obecnie szczepione są dzieci od drugiego do szóstego miesiąca szczepionką DTP. Następnie w wieku 16-18 miesięcy oraz 6, 14 i 19 lat podawana jest dawka przypominająca.

– Szczepienie przeciw krztuścowi jest bardzo skuteczne, jednak okres istotnej ochrony trwa ok. 10 lat – wyjaśnia dr n.med. Krzysztof Bigus.

Niestety, coraz częściej zdarzają się odmowy szczepień i stąd ten problem. Dane z 2022 r. pokazują, że poziom zaszczepienia dzieci w wieku trzech lat wynosi 85,5 proc. i jest zbyt niski. A szczepienia są jedyną i skuteczną metodą zapobiegania zakażeniom. Co ciekawe, pierwsza szczepionka przeciwko krztuścowi została opracowana już w 1926 r. Kolejnymi powodami wzrostu zachorowań są: zmiany genetyczne bakterii wywołującej krztusiec, spadek odporności po szczepieniach oraz niedostateczny poziom immunizacji wśród dorosłych i młodzieży.

Krztusiec w liczbach

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH, w Polsce od stycznia do 15 grudnia 2024 r. w Polsce zarejestrowano 30 684 przypadków krztuśca, co stanowi ponad 35-krotny wzrost w porównaniu do analogicznego okresu 2023 r., kiedy odnotowano 871 przypadków. W województwie pomorskim nastąpił skokowy wzrost zachorowań na krztusiec. Dla przykładu w 2023 r. były: 62 przypadki, co oznacza zapadalność 2,63 na 100 tys. mieszkańców. A już do 15 sierpnia 2024 r. odnotowano 3372 przypadki (zapadalność 133,8 na 100 tys.).
Wzrost zachorowań plasuje województwo pomorskie w czołówce regionów najbardziej dotkniętych epidemią krztuśca w Polsce. Województwo pomorskie po łódzkim (96,7 przypadki na 100 tys. mieszkańców) zajmuje drugie miejsce w Polsce (81,2) pod względem liczby zachorowań na koklusz.